Umowa sprzedaży dla artysty

Być może nie zdajecie sobie z tego sprawy, ale artyści to też sprzedawcy. Samym tworzeniem sztuki nie sposób się najeść i zapłacić rachunków. Sztukę trzeba sprzedawać. A żeby robić to bezpiecznie dla siebie (czyli dla artysty) warto znać kilka podstawowych zasad prawnych.

Czy umowa sprzedaży sztuki musi być pisemna

W pierwszej kolejności odpowiemy sobie na pytanie, czy umowa sprzedaży sztuki musi być pisemna. Otóż nie musi, ale dobrze, żeby taka była. Umowa sprzedaży generalnie (poza nieruchomościami) może być zawarta w dowolnej formie - ustnej, mailowo, telefonicznie, czy tradycyjnie na kartce papieru. Jednakże, umowa sprzedaży to dokument, który może regulować szczegółowe zasady danej transakcji. Dlatego w kontekście sprzedaży własnych dzieł sztuki warto zadbać o to, żeby zasady były korzystne dla artysty. Stąd lepiej zawierać umowy w formie pisemnej (nawet drogą elektroniczną), ponieważ na piśmie można lepiej sformułować swoje myśli, a właściwie prawa i obowiązki stron umowy sprzedaży. 

 

Umowa w formie pisemnej może być również przydatna w kwestiach podatkowych, np. dokumentowaniu osiągniętego przychodu. 

Umowa sprzedaży dla artysty

 

Warto zauważyć, że umowa sprzedaży może dotyczyć każdej formy sztuki - obraz, rzeźba, instalacja, porcelana, szkło, haft itd. W przypadku sprzedaży sztuki takiej jak muzyka, poezja, literatura, będziemy mieli do czynienia ze sprzedażą praw. Chyba, że zamiarem artysty jest sprzedaż egzemplarza książki, zapisu nut, tomiku poezji, to wówczas zawierana jest zwykła umowa sprzedaży (książki, nut, tomiku). Ale jeśli ma dojść do sprzedaży utworu, to umowa dotyczy przeniesienia majątkowych praw autorskich. Jest to temat na odrębny artykuł, w tym skupimy się na umowie sprzedaży sztuki w formie rzeczy. 

 

Podsumowując powyższe, warto zadbać o to, żeby umowa sprzedaży została zawarta w formie pisemnej. To może być tradycyjna kartka papieru, ale możesz również wkleić treść umowy do maila i poprosić kupującego, żeby zatwierdził treść umowy i popisał się swoim imieniem i nazwiskiem. Możecie taką umowę zawrzeć nawet przez Messenger, Whatsapp itd. Możecie również wymienić się skanami podpisanej umowy. 

Jak napisać umowę sprzedaży sztuki

Umowy pisze się na czas wojny, a nie na czas pokoju. Sprzedaż sztuki to zazwyczaj temat bardzo wrażliwy, krępujący, przez co unika się sformalizowania transakcji, a rozmowy o pieniądzach są niekomfortowe. Trzeba też mieć na uwadze, że artyści, zwłaszcza początkujący, bywają wykorzystywani przez doświadczonych i przebiegłych uczestników rynku sztuki. Stąd przede wszystkim należy w sposób ograniczony ufać kupującym i raczej wątpić w ich dobre słowo oraz słowne zapewnienia. Umowa powinna regulować najważniejsze kwestie transakcji sprzedaży sztuki i dawać poczucie bezpieczeństwa artyście. A jeżeli druga strona umowy ma dobre intencje, to z pewnością nie będzie miała obiekcji, żeby umowę podpisać. Przy tworzeniu umowy sprzedaży sztuki trzeba skupić się na kilku istotnych kwestiach:

1. oznaczenie stron umowy - podaj w umowie dokładne dane kupującego, a najlepiej spisz je z jakiegoś dokumentu. Ważne, żeby w umowie zawrzeć adres zamieszkania oraz PESEL kupującego. W razie konieczności skierowania sprawy do sądu te informacje będą bardzo potrzebne. 
2. wskazanie przedmiotu sprzedaży - przedmiot sprzedaży powinien być dokładnie opisany, aby nikt obcy nie miał wątpliwości, co zostało sprzedane. Dlatego należy wpisać co najmniej tytuł dzieła, formę, wymiary, cechy szczególne. 
3. cena i sposób zapłaty - zdaje się, że najważniejsze elementy dla artysty. Cena sprzedaży, to po prostu kwota, którą artysta chce otrzymać za sprzedawaną pracę. Dodatkowe koszty, np. ekspertyzy, transportu, ubezpieczenia powinny zostać odrębnie wpisane w umowie ze wskazaniem, kto je poniesie. Inaczej może być tak, że artysta z ceny sprzedaży będzie musiał pokryć dodatkowe koszty. Sposób zapłaty powinien obejmować płatność z góry, tj. przed wydaniem pracy kupującemu. W ostateczności, artysta powinien otrzymać zaliczkę lub zadatek w znacznej części. Jeżeli płatność będzie w ratach, to warto zastrzec, aby własność pracy przechodziła na kupującego dopiero z chwilą zapłaty ostatniej raty.
4. wydanie dzieła sztuki - istotną kwestią jest, aby uregulować, w jaki sposób dojdzie do przekazania sztuki kupującemu. Jeśli będzie ona transportowana - to kto ma zorganizować transport i kto odpowiada za ewentualne uszkodzenia sztuki podczas transportu? W interesie artysty jest, aby te obowiązki i ciężary spoczywały na kupującym.
5. dodatkowe kwestie, jak na przykład możliwość poinformowania w mediach społecznościowych o sprzedaży. Ta możliwość nie jest z góry zakazana, ale warto o tym wspomnieć, żeby kupujący nie miał pretensji, że posługujemy się jego nazwiskiem. Można również uregulować prawo do wypożyczenia sztuki np. dla celów zorganizowania wystawy. Warto przemyśleć, czy chcielibyśmy jeszcze kiedyś skorzystać ze sprzedawanej pracy.
6. prawa autorskie - jeżeli celem artysty jest jedynie sprzedaż dzieła jako rzeczy, to umowa w żadnym razie nie może przenosić jakichkolwiek majątkowych praw autorskich ani udzielać licencji. A wręcz powinno to być jasno wskazane w umowie, że nie dochodzi do przeniesienia/udzielenia jakichkolwiek majątkowych praw autorskich. 

Powyżej wskazałem najważniejsze kwestie, które powinna zawierać umowa sprzedaży sztuki z perspektywy artysty. Umowa nie musi być napisana skomplikowanym językiem prawniczym, ale musi być precyzyjna i konkretna. Przy pisaniu warto zastanowić się, jak może zostać zrozumiana przez osobę trzecią, która nie będzie znała ustaleń pozaumownych. Jest to istotne z tego względu, że jeśli umowę będzie analizował sąd, to będzie skupiał się właśnie na tym, jaka była wola obu stron umowy. I jeśli ta wola będzie dobrze wyartykułowana, to sąd nie będzie miał wątpliwości, jak taką umowę rozumieć. 

Wzór umowy sprzedaży sztuki

 

Jeżeli nie czujesz się na siłach, aby napisać umowę sprzedaży własnymi siłami, to możesz skorzystać z mojego wzoru, który został już zakupiony przez wielu artystów i sprawdzony w różnych transakcjach. Wzór kosztuje 100 zł, zawiera dwie strony A4, jest prosty w uzupełnieniu i może służyć wielu transakcjom. Link do zakupu wzoru - LINK DO SKLEPU. 

Jeżeli potrzebujesz pomocy przy sprzedaży swojej sztuki, skontaktuj się ze mną i opisz swój problem - p.terpilowski@ptkrp.pl. Więcej o mnie przeczytasz w zakładce Kontakt.