19 kwietnia 2015

Jak sprzedać własny obraz, utwór, czy pierwsze dzieło sztuki - 5 prostych zasad

Jak sprzedać własny obraz, utwór, czy pierwsze dzieło sztuki - 5 prostych zasad


Jesteś artystą, początkującym artystą, który pędzle i płótno kupuje za pieniądze otrzymane od rodziców lub wypracowane nocami za barem w klubie. Swoje prace próbujesz zaprezentować światu, starasz się, żeby ktoś Cię zauważył i docenił Twój trud, ale przede wszystkim wielki talent, który w sobie tak pielęgnujesz i rozwijasz. I oto pojawia się Twój pierwszy kupiec. Zapewne w przypływie euforii i samozadowolenia umknie Ci kilka istotnych kwestii związanych z prawniczymi aspektami sprzedaży swojej twórczości, dlatego warto abyś zawczasu poznał kilka cennych wskazówek, które w przyszłości pomogą Ci uniknąć gorzkiego zawodu. 

Przeczytaj również Podatki dla artystów - wprowadzenie

Niestety, twórcy na początku swojej kariery stoją w gorszej pozycji w stosunku do kupujących, doświadczonych znawców sztuki i branży, przez co idą na znaczne ustępstwa lub też zwyczajnie nie znają prawa, które mogłoby ich chronić... chociaż przypadek A. Sapkowskiego pokazuje, że doświadczeni twórcy również mają kłopoty w tym temacie. 

Jeśli chcesz być z prawem na bieżąco, polub Sprawnie.com na Facebook'u. 
Jak sprzedać swoje obrazy
Sprzedaż własnych dzieł sztuki to wielkie przeżycie, które warto zabezpieczyć prawnie.

Sprzedaż egzemplarza a sprzedaż praw

Przede wszystkim należy odróżnić sprzedaż egzemplarza dzieła sztuki od sprzedaży praw autorskich do utworu. W przypadku sprzedaży egzemplarza, po prostu przenosisz własność fizycznej postaci wytworu swojego talentu. Na przykładzie obrazu, sprzedajesz obraz jako obraz i nabywca może zrobić z nim co chce - powiesić w domu, schować w garażu, odsprzedać dalej, ale nie może wykorzystywać obrazu do np. reprodukcji, sprzedaży plakatów/pocztówek, wykorzystywać do reklamy itp. Sprzedaż egzemplarza dzieła nie wywołuje znaczących skutków prawnych, jest zwykłą umową sprzedaży - Ty masz obowiązek wydać swoje dzieło, a kupujący zapłacić cenę. Tak jakbyś sprzedawał płytę winylową ze swojej kolekcji. Jeżeli natomiast okaże się, że kupujący nadużywa Twoich majątkowych praw autorskich, np. kopiując i sprzedając reprodukcje, możesz wystosować przeciwko niemu stosowne roszczenia i dochodzić ochrony swoich praw oraz należności.

Natomiast, jeśli dokonujesz przeniesienia autorskich praw majątkowych, to mówiąc obrazowo, pozwalasz na wykorzystywanie Twojej pracy przez nabywcę, najczęściej do jego celów zarobkowych. W przypadku np. utworu muzycznego, taki utwór będzie mógł zostać wykorzystany w reklamie, a w przypadku wiersza, będzie mógł zostać opublikowany przez osobę trzecią, ale pod Twoim nazwiskiem. Sprzedaż praw majątkowych może mieć charakter całkowity - pozbywasz się całości swoich praw i od tej pory o wykorzystaniu dzieła decyduje nabywca i to on będzie pobierał z tego tytułu pożytki - albo może mieć formę licencji.

Licencja jest najczęściej spotykaną formą przeniesienia praw, ponieważ jest korzystna dla obu stron. Twórca nie pozbywa się definitywnie praw majątkowych, a w dodatku czerpie z zyski z licencji. A nabywca licencji może korzystać z dzieła w zakreślonym obszarze i również na tym zarabia. Licencja może mieć różne formy - wyłączna/niewyłączna (przysługuje tylko jednej osobie lub wielu), terminowa/bezterminowa, odpłatna/nieodpłatna, terytorialna/nieograniczona terytorialnie itd. 

Zasady sprzedaży sztuki

Ciężko jest przygotować kompleksowy poradnik, ponieważ właściwie każda transakcja ma swoje specyficzne warunki. Istnieją pewne ogólnikowe kwestie, na które zawsze należy zwracać uwagę, dlatego postaram się je opisać w kilku prostych zdaniach. Nie będę silił się na prawnicze wywody, a jedynie w przystępny sposób opiszę, na co zwracać uwagę.
  1. Umowa przenosząca majątkowe prawa autorskie musi zostać zawarta w formie pisemnej
    Jest to zasada ustawowa, której niedopełnienie wywoła bardzo negatywne skutki. Jeśli umowa zostanie zawarta ustnie albo mailowo, to będzie NIEWAŻNA. To oznacza, że umowa nie wywoła żadnych skutków, a osoby, które zawarły umowę będą musiały zwrócić wzajemne świadczenia. Najgorsza sytuacja będzie, kiedy fakt nieważności wyjdzie na jaw na długo po "zawarciu" umowy. Wówczas skutki mogą być naprawdę daleko idące. 
  2. Precyzyjnie określ cenę sprzedawanego dzieła.
    Kwestia, która powinna Cię najbardziej interesować. Co prawda, jeśli umowa nie zawiera ceny, to nie oznacza z automatu, że obraz podarowałeś bezpłatnie, ponieważ prawo przyjmuje domniemanie wynagrodzenie za przeniesienie praw. Jednakże, zawsze warto określić ją jednoznacznie, np. kwotą i walutą, tak aby w razie braku zapłaty lub problemów z ustaleniem wynagrodzenia nie było żadnych wątpliwości.
    Przykład: sprzedajesz kupcowi z USA obraz i w umowie widnieje cena "1.000 dolarów, płatne do 1 grudnia 2019 r." Otrzymujesz od kupca w określonej dacie przekaz pieniężny, a tu 1.000 dolarów kanadyjskich! Okazało się, że kupiec mieszka w Kanadzie, a pracuje w USA... I co teraz?
  3. Precyzyjnie określ przedmiot sprzedaży.
    Czym innym jest sprzedaż majątkowych praw autorskich do obrazu, a czym innym sprzedaż egzemplarza tego obrazu - o czym wspominałem już powyżej. Rozdział między sferą prawną a materialną utworu autorskiego, to temat rzeka, dlatego tylko sygnalizuję, abyś dokładnie w umowie opisał, czy kupujący nabywa obraz, czy obraz wraz z wszystkimi prawami majątkowymi do niego, czy może jedynie licencję na korzystanie do wybranych celów. Sprzedaż egzemplarza może nie wymagać nawet umowy pisemnej - wymieniasz pieniądze za obraz. Istotną kwestią jest również, czy obraz już istnieje, czy dopiero ma zostać stworzony, gdyż jeśli tak, to umowa będzie umową o dzieło i powinno zostać jak najściślej określone dzieło, które ma powstać oraz możliwość ingerencji (lub zupełny jego brak) zamawiającego w proces twórczy dzieła. Umowa o dzieło może zawierać przeniesienie praw majątkowych.
  4. Unormuj przyszłość.
    Umowa, którą zawierasz nie wywoła skutków tylko „tu i teraz”, ale może regulować dużo kwestii związanych z obrazem oraz Twoimi uprawnieniami do niego na przyszłość. Chociażby kwestię żądania zapłaty wynagrodzenia na przyszłość, jeśli okaże się, że Twój obraz zyska na popularności i znaczeniu. Zwłaszcza w przypadku udzielania licencji wyłącznej, czyli jednemu tylko podmiotowi, warto przemyśleć kwestie przyszłości dzieła, bowiem powierzamy je w cudze ręce. Intencje drugiej strony nie zawsze muszą być dobre.
  5. Zachowaj trzeźwość umysłu i co najmniej dwa razy przeczytaj umowę.
    To jest chyba najważniejsza zasada, zwłaszcza jeśli nie Ty sporządziłeś umowę. Przeczytaj dokładnie wszystkie postanowienia umowy, nawet gdyby miała 10 stron i nie podpisuj jej, gdy masz jakieś wątpliwości lub czegoś nie rozumiesz. Poproś o wyjaśnienia drugą stronę, lub daj prawnikowi umowę do konsultacji. Konsekwencje prawne mogą być naprawdę trudne do przewidzenia, a niestety wątpię, abyś miał takich prawników, jak A. Sapkowski.

Nie możesz traktować powyższych porad jako kompleksowej porady prawnej w kwestii sporządzania czy zawierania umów związanych z prawami autorskimi. Chciałem Ci przedstawić - moim zdaniem - istotne kwestie, które musisz wziąć pod uwagę jeśli masz zamiar sprzedawać swoje prace. Przede wszystkim jednak chciałem Ci uzmysłowić, że musisz być świadomy swoich praw, ale i obowiązków, jeśli masz zamiar brać czynny udział w obrocie prawnym i gospodarczym związanym ze swoimi pracami. Sprzedawanie własnej sztuki to wielka satysfakcja, ale również odpowiedzialność.

Jeżeli potrzebujesz pomocy - skontaktuj się ze mną i opisz swój problem, e-mail: p.terpilowski@ptkrp.pl, tel.: 668 199 698. Kontakt do mnie.  
 

 
A jeżeli potrzebujesz wzoru umowy sprzedaży swojego dzieła sztuki, to możesz skorzystać z mojego wzoru, który został już zakupiony przez wielu artystów i sprawdzony w różnych transakcjach. Wzór kosztuje 100 zł, zawiera dwie strony A4, jest prosty w uzupełnieniu i może służyć wielu transakcjom i różnego rodzaju dziełom sztuki. Umowa nie dotyczy praw autorskich, polega tylko na sprzedaniu egzemplarza dzieła. Link do zakupu wzoru - LINK DO SKLEPU

Dla utrwalenia najważniejszych zasad przedstawiam je raz jeszcze w obrazowej formie:

Jak sprzedać swoje dzieło sztuki


Przeczytaj również:

35 komentarzy:

  1. Bardzo pomocny artykuł. Zaczęłam malować olejami i co jakiś czas znajdę taki test i niestety obawiam się ,że sztuka wymaga własnego prawnika....

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dzięki. To życzę powodzenia, a w razie potrzeby pytaj śmiało, a być może pomogę w Twoim starcie do malarskiej kariery!

      Usuń
  2. Dziękuję za artykuł. A jak sprzedaż obrazu rozliczyć z US? Jakie PIT-y? jeśli nie posiadamy działalności gospodarczej, a to już 3 sprzedaż w miesiącu, więc jest to zbyt okazjonalna sprzedaż, tylko zaczyna być ciągła. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witam. Sposób rozliczenia się z US ze sprzedaży sztuki zależy od kilku spraw - czy jesteście twórcami i sprzedajecie swoje dzieła, czy profesjonalnie zajmujecie się sprzedażą sztuki, czy też okazjonalnie... Różne stawki przewidziane są dla różnego rodzaju sprzedaży. Jeżeli potrzebujecie bliższych informacji, to proszę o kontakt przez formularz.

      Usuń
  3. Witaj,
    Możesz przybliżyć kwestie rozliczenia z US sprzedaży dzieła sztuki - wariant dla twórców sprzedających swoje dzieła w przypadku gdy dzieło już istnieje. Jak to zrobieć, jaka jest wysokość podatku etc. Będę wdzięczna za odpowiedź. Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ponieważ pytanie dość często się powtarza, napisałem co i jak - http://www.sprawnie.com/2016/02/podatek-vat-od-sprzedazy-dzie-sztuki.html

      Usuń
  4. Dziękuję za wnikliwy artykuł! pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dzień dobry mam takie pytanie mamy z mężem ok 100 obrazów różnej wielkości, są to obrazy które namalował jego tato, moje pytanie brzmi gdzie moglibyśmy je sprzedać? Mój mail kelus2992@wp.pl

      Usuń
    2. Dzień dobry mam takie pytanie mamy z mężem ok 100 obrazów różnej wielkości, są to obrazy które namalował jego tato, moje pytanie brzmi gdzie moglibyśmy je sprzedać? Mój mail kelus2992@wp.pl

      Usuń
    3. Kanałów sprzedaży jest wiele, to zależy od wartości artystycznej tych obrazów. Od Allegro, przez domy aukcyjne, po galerie skończywszy.

      Usuń
  5. Jestem artystą po warszawskiej ASP i wystawiam i sprzedaje swoje prace olejne na zasadzie Umowy Komisowej w Galerii
    Norland. Warunek, obrazy muszą być na dobrym poziomie i powinny być oprawione.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witam, mam obrazy robione własnoręcznie i wypalane na drewnie. Obrazy są wykonane w różnych rozmiarach z wizerunkiem Maryjnym itp.
      Chciałabym się z Panem skontaktować mój e-mail Karolina.marusiak@o2.pl

      Usuń
  6. Artykuł pisany przez osobę, która nie ma pojęcia o temacie. Sprzedając obraz nie przenosi się na kupującego majątkowych praw autorskich.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Z automatu nie przenosi się sprzedając sam egzemplarz. Jednak w obrocie profesjonalnym, kupujący są zainteresowani przeniesieniem praw autorskich.

      Usuń
  7. A jak się teraz to dotyczy w kwestii nowego prawa dotyczącego działalności niezarejestrowanej ?

    OdpowiedzUsuń
  8. Ten komentarz został usunięty przez autora.

    OdpowiedzUsuń
  9. Wydaje mi się, że obrazy najlepiej sprzedaje się w galeriach sztuki. Na pewno jeśli zgłosicie się na przykład do Piękna Gallery , gdzie sam ni raz kupowałem już obrazy, ktoś zechce wystawić je na sprzedaż właśnie tam. Jak najbardziej polecam wam spróbować tego rozwiązania

    OdpowiedzUsuń
  10. Jestem pod wrażeniem. Bardzo dobry artykuł.

    OdpowiedzUsuń
  11. Ze swojej strony mogę polecić galerie sztuki - zarówno te niewielkie, jak i większe. Z pewnością możecie sprawdzić Piękna Gallery w Warszawie. Sama dość często kupuję tam dzieła sztuki.

    OdpowiedzUsuń
  12. Bardzo konkretnie napisane. Super artykuł.

    OdpowiedzUsuń
  13. Świetnie napisane i proszę o więcej takich artykułów.

    OdpowiedzUsuń
  14. Ja amatorsko zajmuję się malowaniem obrazów. Nigdy nie myślałam o ich sprzedaży. Raczej rozdaje je znajomym lub wieszam w domu. Na pewno przeczytanie tego artykułu przyda mi się w przyszłości.

    OdpowiedzUsuń
  15. No wlasnie ja tez lubie malowac i rysowac i chcialabym jakos to rokrecic i miec z tego vos dla siebie

    OdpowiedzUsuń
  16. Jeśli już coś sprzedajemy warto jest zastanowić się jak tą sprzedaż zwiększyć. W związku z tym polecam wam poczytać tutaj https://www.fundacja-steczkowskiego.pl/co-zyskujesz-gdy-korzystasz-z-salesforce/ o narzędziu takim jak salesforce, któe może wam ułatwić osiągnięcie tego celu

    OdpowiedzUsuń
  17. Bardzo fajny artykuł, pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń
  18. Jeżeli rysuje hobbistycznie i trafił mi się klient który chce kupić jeden z rysunków to po sprzedaży muszę to zgłosić w Picie?

    OdpowiedzUsuń
  19. Dzień dobry , artykuł sporo wyjaśnia. A mnie nurtuje inna kwestia? Czy malując obraz np. swoje otoczenie , w którym się znajduje , miejsce publiczne itp. czy nie narusza się żadnych praw z tym związanych co umieszcza się na obrazie??? Oraz czy jeżeli obraz okaże się podobny że już ktoś coś podobnego namalował i ma do tego prawa np. zachód słońca nad morzem , i wyjdzie podobny obraz czy nie będzie uznane za próbę kopi ? Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  20. Bardzo fajnie napisane. Jestem pod wrażeniem i pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  21. www.sklepzobrazami.com.pl
    Witam w naszym sklepie odpowiadamy szczegółowo na tego typu pytania. Zapraszam na naszego profesjonalnego BLOGA.

    OdpowiedzUsuń
  22. Dzień dobry! Moja córka maluje, przebywa aktualnie za granicą, ale kilka jej obrazów zostało w domu rodzinnym. Jak mogę je sprzedać w jej imieniu i czy zapłata musi być w Polsce w złotych? Czy w Polsce będzie musiała zapłacić podatek? Można prosić o wyjaśnienia w tym temacie?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zadane pytania wymagają szczegółowego omówienia, więc zapraszam do kontaktu osobistego - mailem lub telefonicznie.

      Usuń
  23. Artykuł wreszcie dla mnie zrozumiały,, no prawie. Mam masę pytań bo nieraz zrobiono ,mnie w trąbę. Maluję i robię grafiki. Nie wiem jaką umowę podpisać ponieważ ta instytucja chcę kupić prawa ode mnie- cena jest mała.To sa grafiki a raczej połaczenie moich obrazów z grafiką komputerową, Instytucja chce drukować moje prace - i co dalej, Powinnam mieć umoe z nimi ale dla mnie korzystną i nie wiem do kogo sie udać. Maluję i to mój problem , Nie rozumiem prawa):): sorry. prosze o poradę - fakt artysta musi mieć swojego doradcę :)


    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ciężko doradzić coś konkretnego na podstawie szczątkowych informacji. Proszę o kontakt mailowy.

      Usuń

Jeżeli chcesz o coś spytać lub podzielić się swoimi uwagami - pisz śmiało!